Leerlingen met ODD in de klas
Volgens Horeweg (z.j.) is er waarschijnlijk geen stoornis die zo’n aanslag kan doen op je zelfbeeld als “professional” dan ODD. Je probeert de leerling te helpen, maar het enige dat je terugziet (zeker in het begin) is een kind dat op je scheldt, niet wil luisteren, je opzettelijk ergert, enz. Het is dan heel moeilijk te blijven zien, dat het kind er feitelijk niet (veel) aan kan doen. Het kind zal waarschijnlijk een feilloze intuïtie hebben om je zwakke plek te vinden, waardoor je hoe dan ook emotioneel geraakt wordt. Om je dan toch te blijven realiseren dat het een leerling is met problemen en niet een rotkind, is waarschijnlijk heel moeilijk. Als je een leerling met ODD in de klas hebt, moet je zorgen dat je als leerkracht ondersteuning hebt. Al was het maar om niet te gaan twijfelen aan je eigen kunnen.
De gevolgen voor een leerling in de klas zijn volgens Horeweg (z.j.) dat hij vaak brutaal is, andere kinderen pijn doet, pest, snel driftig is en liegt en hij wordt meestal niet aardig gevonden. Andere kinderen willen niet spelen met het kind of gaan het uitdagen, omdat het zo snel kwaad wordt. Als leerkracht moet u dus alert zijn of de leerling niet gepest wordt, of dat de leerling ten onrechte de schuld krijgt van ruzies.
In de volgende punten kunt u een aantal tips lezen wat een goede aanpak is ten aanzien van leerlingen met ODD in de klas.
Structuur bieden
- Gewenst gedrag verlangen, grenzen stellen, consequent zijn, corrigeren zonder star te zijn.
- Time-out-aanpak hanteren (zie ook de kolom hiernasst).
- Niet meer eisen dan haalbaar is en zorg dat je krijgt wat je eist.
Positieve relatie opbouwen
- Een hechte, persoonlijke, professionele relatie met de leerling tot stand brengen.
- Dagelijks leuke momenten organiseren.
- Nodige afstand maar wel veilig en vriendelijke relatie opbouwen.
- Begrens drift, help hem met zich verbaal te uiten en daarna om het goed te maken met het slachtoffer.
- Geef voldoende waardering en respect.
Positief benaderen
- Aanmoedigen of belonen van positief (verbeterd) gedrag.
- Rustig, empathisch en geduldig blijven om spanning te verminderen.
- Leer goed gedrag aan.
- Regelmatig feedback geven.
- Evalueer goede en minder goede dingen op een rustig moment.
- Geen agressieve aanpak, geen machtsstrijd of strenge straffen.
- Zorg voor duidelijke afspraken en regels, vertel consequenties van gedrag, zowel positief als negatief. Maak gebruik van een beloningssysteem.
- Blijf kalm, reageer neutraal en zakelijk en zo min mogelijk emotioneel. Leidt de leerling af.
- Neem een neutrale houding aan.
- Geef de leerling een keuze zodat hij het gevoel heeft zelf inspraak te hebben.
Leer positiefgedrag aan
- Stel de leerling zelf verantwoordelijk en aansprakelijk voor zijn gedrag.
- Leer het kind rekening te houden met de omgeving en leer het kind om zich in anderen te verplaatsen.
- Probeer de emoties van de leerling beter te regulieren via een cognitieve aanpak de gedachten te herstructureren.
- Leer de leerling de ‘stop-denk-doe’-methode. Vergroot zijn eigen waarde door de nadruk te leggen op wat hij wél kan. Leer hem de situaties anders te bekijken en niet altijd meteen uit te gaan van verkeerde bedoelingen.
Van Beukering en Van der Wolf, (2009), Van Lieshout (2009), Hartog-Polkerman (2012), Van Overveld, (2013) en Golly en Sprague, (2013).
Wat te doen bij conflicten?
- Agressief gedrag komt regelmatig voor bij leerlingen met ODD. Als er een conflict ontstaat, is het handig van tevoren een plan van aanpak te hebben bedacht. Zo wordt voorkomen dat de leraar handelt uit emotie (wat overigens heel begrijpelijk is). Het is zinloos om op zo'n moment in discussie te gaan. De leerkracht kan wel:
- Fysiek en verbaal agressief gedrag altijd afkeuren, maar niet het kind zelf afkeuren.
- De leerling meteen uit de situatie halen en op een time-outplek zetten, (zie in kolom hiernaast).
- De leerling zo min mogelijk aanraken, want dat verergert de boosheid.
- De leerling naar een afreageerplek laten gaan om de spanning weg te nemen.
- Als alle gemoederen weer rustig zijn de situatie nabespreken.
- De leerling eventueel alles laten opschrijven/tekenen als hij dat makkelijker vindt dan praten.
(balans-digitaal, 2012).
Maak jouw eigen website met JouwWeb